از زمان هاي قديم تا حال همواره بر تغذيه كودك با شير مادر تاكيد شده است، طوري كه بر اساس دلايل تاريخي، علمي و پزشكي، فوايد تداوم تغذيه با شير مادر در سال دوم زندگي نيز ثابت شده است. در قرآن مجيد بر تغذيه كودك با شير مادر تا پايان 2 سالگي تاكيد شده است.

اغلب خانم ها در دوران بارداري يا حتي قبل از آن، وقتي به شيردهي فكر مي كنند، بلافاصله نگران به هم خوردن فرم سينه خود مي شوند و حتي ترجيح مي دهند از دادن شير به كودك خود صرف نظر كنند، ولي در عوض اندامي زيبا داشته باشند. البته حفظ اندام زيبا از دوران هاي قديم تا حال مورد توجه بوده و اين احساس را هرگز نمي توان منكر شد، اما به خانم هايي كه تصميم به بچه دار شدن دارند توصيه مي كنيم كمي عميق تر و با احساس مادرانه بيشتري به اين مساله نگاه كنند و بدانند كه در بدو تولد پس از خدا، آغوش مادر تنها پناه امن كودك است. پس چرا كودك خود را از داشتن اين احساس آرامش روحي و جسمي محروم كنيم.

با چاره انديشي و استفاده از روش هاي صحيح مثل ورزش كردن و جلوگيري از اضافه وزن بيش از حد در طي بارداري، تا اندازه زيادي اين مشكل به ظاهر لاينحل برطرف مي شود.

طبيعي است كه در طي دوران شيردهي اغلب خانم ها از خستگي و به هم خوردن خواب شب شكايت دارند، ولي اگر به فوايدي كه اين كار براي خود و فرزندشان دارد با ديد بازتري نگاه كنند مي توانند خيلي راحت و با صبر و آرامش بيشتري اين دوران را سپري كنند. پس عاقلانه ترين كار اين است كه قبل از شروع اين دوران براي ايجاد آمادگي بيشتر، مهارت هايي را بياموزيد تا هنگام برخورد با مشكلات گذراي دوران شيردهي دچار ترس و اضطراب نشويد.

مادري كه به كودكش شير مي دهد، بايد احساس مهم بودن كند و با اين ديدگاه كه اين كار در اين دوران از شخص ديگري بر نمي آيد به اهميت اين موضوع پي ببرد، زيرا نشستن كنار كودك و به دست گرفتن شيشه شير را هر فرد ديگري به غير از مادر مي تواند انجام دهد. رابطه اي كه در اين دوران بين مادر و كودك ايجاد مي شود، رابطه اي عميق خواهد بود كه اثرات آن حتي تا بزرگسالي كودك به خوبي ديده مي شود.

نوزادي كه از شير مادر تغذيه مي كند، در برابر اغلب بيماري هاي ويروسي و باكتريايي مصونيت پيدا مي كند؛ مثل اسهال، عفونت گوش و عفونت هاي دستگاه تنفسي(پنوموني و مننژيت)، چون شيرمادر نه تنها دربردارنده آنتي بيوتيك هايي است كه از مادر منتقل شده، بلكه شامل آنتي بيوتيك هايي است كه به صورت تركيبي در شير وجود دارند و از رشد صدها باكتري و ويروس جلوگيري مي كند.

همچنين طبق بررسي هاي انجام شده، تغذيه كودك از شير مادر، نه تنها مانع از عفونت گوش مياني(كه در سنين قبل از دبستان نسبتاً شايع است) مي شود، بلكه از بيماري هاي مزمن ديگر مثل ديابت و آلرژي پيش گيري مي كند. كودكان شير مادر خوار در سنين دبستان IQ (بهره هوشي) بيشتري نسبت به كودكان شير خشك خوار دارند و به طور نسبي IQ آن ها 8 نمره بيشتر است و داشتن همين 8 امتياز بالا براي IQ رقم قابل توجهي محسوب مي شود.

شيردهي از لحاظ پزشكي فوايدي براي مادر دارد. طبق تحقيقات انجام شده، توليد طولاني مدت استروژن و هورمون هاي ديگر كه در دوران شيردهي صورت مي گيرد، باعث كاهش احتمال سرطان سينه و سرطان تخمدان(كه معمولاً قبل از يائسگي صورت مي گيرد) و كاهش پوكي استخوان و شكستگي سر استخوان ران(كه در سنين بالا نسبتاً شايع است) مي شود.

بنابراين اغلب توصيه مي شود كه حتي شيردهي پس از يك سالگي، يعني در سال هاي دوم و سوم زندگي كودك ادامه يابد. البته شير مادر به تنهايي، يعني بدون استفاده از شير خشك توصيه مي شود، چون مصرف هم زمان شيرمادر و شيرخشك باعث مي شود شير كمتري در سينه ها توليد شود كه در اين حالت ترشح هورمون ها تا حد مطلوب بالا نمي رود.
ولي در صورتي كه خانمي تمايل به شيردهي طولاني مدت نداشته باشد و حفظ اندام برايش مهم تر باشد، شيردهي به مدت 3 ماه ترجيح داده مي شود و در صورت عدم تمايل مادر به شيردهي(كه آن هم با توجه به مزاياي فوق بعيد به نظر مي رسد) حتي اگر 2 روز اول زايمان شير دهد بهتر از اين است كه اصلا شيري به كودكش ندهد.

و اما باز مي پردازيم به خانم هايي كه با شيردهي مخالف هستند، فقط و فقط از ترس اين كه اندام خود را نتوانند به حالت اوليه برگردانند. اين خانم ها بايد بدانند كه پس از دوران شيردهي خيلي زودتر به وزن قبل از بارداري بر مي گردند(البته در صورت تغذيه صحيح).

پس چه كنيم تا اندام موزون خود را پس از پايان دوران شيردهي به دست آوريم؟
* ورزش و به خصوص شنا و پياده روي، يكي از مواردي است كه حتي قبل از بارداري(ترجيحا 6 ماه قبل يا بيشتر) بايد به طور جدي شروع شود. در اين صورت خانم ها مطمئن باشند اضافه وزنشان به حدي نمي رسد كه برگرداندن فرم سينه به حالت قبل مشكل باشد.

* مورد ديگر بستن سينه بند است، چون اغلب ديده مي شود كه بعضي مادران به دختر خود توصيه مي كنند مبادا سينه بند ببندي، چون شيرت زياد نمي شود. اين مورد هم صحت ندارد. اگر سينه بند خيلي سفت و محكم باشد، شيردهي را دچار اشكال مي كند، ولي بستن سينه بند در حد معمول(نه خيلي شل و راحت) به حفظ شكل سينه كمك زيادي مي كند.

* مورد مهم ديگر، اين است كه مادر هنگام شيردهي انتهاي پستان خود را با دست بگيرد و مانع از كشش بيش از حد سينه توسط كودك شود.

* در پايان دوران شيردهي، مادر سينه را خيلي محكم و در تمامي مدت شبانه روز ببندد(توجه به اين نكته خيلي اهميت دارد).

* پس از پايان شيردهي، هنگام استحمام به طور متناوب از آب ولرم و سرد روي سينه ها استفاده كند.

* پس از پايان شيردهي و گرفتن كامل نوزاد از شير، از كمپرس يخ در خارج از حمام استفاده كند كه چند نوبت در روز مي توان اين كار را تكرار كرد، البته بستگي به تحمل فرد دارد.

* مورد ديگر كه اخيرا بين خانم ها خيلي شايع شده، استفاده از ژل هاي فرم دهنده سينه است، ولي مطمئن باشند اثر اين مواد فقط تا هنگام استفاده است و هرگز براي هميشه تاثير ندارند.

* اما، نكته مهم و كليد طلايي، ورزشي است كه شروع آن حتي قبل از بارداري توصيه مي شود:

كف دو دست را طوري در هم قلاب كنيد كه فاصله اي بين آنها باشد، مثل اينكه بخواهيد يك توپ پينگ پنگ را ميان دو دست خود فشار دهيد. ابتدا دست ها را مقابل صورت خود بگيريد و تا 10 بشماريد. سپس دست ها را به تدريج بالا بياوريد تا حدي كه دست ها كاملا كشيده شده و بالاي سر قرار گيرند. توجه كنيد كه هر چه دفعات تكرار اين ورزش بيشتر باشد، بهتر نتيجه مي گيريد.

چون اين ورزش به سفت شدن عضلات نگه دارنده پستان كمك مي كند، به همين دليل شروع آن قبل از بارداري توصيه مي شود. در دوران شيردهي اگر وقت كمي داريد، مي توانيد هنگامي كه كنار كودك هستيد يا هنگام طبخ غذا، اين ورزش را انجام دهيد. بهتر است از هر فرصتي استفاده كنيد تا اين كار به صورت عادت درآيد. مطمئن باشيد با تكرار اين ورزش در دراز مدت به نتيجه مطلوب مي رسيد(حداقل از 100 شماره در روز شروع كنيد تا به 500 شماره برسيد).

باز هم تاكيد مي شود كه ممكن است صد در صد فرم سينه به حالت اوليه بر نگردد، ولي طبق آمار معلوم شده، مادراني كه تمامي نكات فوق را با دقت و به طور كامل و مداوم تكرار كرده اند، در 80 تا 90 درصد موارد شكل سينه اشان به حالت اوليه باز گشته است.